Als je alle bakerpraatjes mag geloven is de lijst van voedingsmiddelen die je als voedende moeder beter links zou laten liggen erg lang. Die lijst is gelukkig niet altijd even wetenschappelijk onderbouwd. Het is dus veilig te stellen dat je tijdens de borstvoedingsperiode in normale omstandigheden gewoon alles mag eten en drinken. Drugs en grote hoeveelheden alcohol vormen daar natuurlijk een uitzondering op en ook salie mag op dat korte lijstje.
Salvia Offcinalis, “echte salie”, is een plant uit de lipbloemenfamilie die vooral gebruikt wordt als kruid in de Italiaanse/Mediteraanse keuken. Maar salie is ook bekend om zijn geneeskrachtige werking en kan volgens wetenschappelijke bronnen de melkproductie mogelijk doen teruglopen en zelfs stoppen.
Wanneer het in grote hoeveelheden gebruikt wordt heeft salie echter een vruchtafdrijvende werking. Als je salie gaat gebruiken wil je dus zeker zijn dat je niet zwanger bent. Ook wanneer je last hebt van een hoge bloeddruk is voorzichtigheid aangewezen. Salie heeft een gekende bloeddrukverhogende werking wanneer je eerder al last had van hoge bloeddruk. Verder is het ook belangrijk te weten dat salie toxisch is in grote dosissen. Je gebruikt salie dus best maar gedurende enkele dagen tot een week aan één stuk en wanneer je last hebt van een hoge bloeddruk gebruik je het enkel na overleg met arts of zorgverlener.
Hoe je het kruid precies gebruikt hangt vooral af van het resultaat dat je beoogt. Heel wat voedende vrouwen gaan salie gebruiken om een overactieve productie een beetje te temperen. Een tweede groep kiest het echter als een middel om zeer snel de productie volledig af te kunnen bouwen.
OVERPRODUCTIE
Je lichaam heeft tijd nodig om de vraag en het aanbod van moedermelk op elkaar af te stemmen. Je borsten voeren als het ware een marktstudie uit waarbij ze gaan onderzoeken hoe hard de melkfabriekjes moeten werken. Soms slaan ze echter wat op hol en hebben ze een beetje hulp nodig en dan kan je proberen om bij elke voeding maar één borst aan te bieden en niet aan de beide borsten te laten drinken. Wanneer je ondanks die maatregel meer melk blijft produceren dan je kindje nodig heeft kan je gaan ‘blokvoeden’. Je verdeelt je dag dan onder in blokken van een paar uur. Tijdens een blok biedt je telkens dezelfde borst aan. Je baby kan dus zo vaak drinken als hij wil maar krijgt een tijdlang enkel de linkse borst en in het volgende blok dan gedurende die tijd rechtste. Sommige vrouwen gaan ook éénmalig hun borsten zo leeg mogelijk kolven omdat de baby téveel last heeft van de melk. Hier wordt al wel eens smalend naar verwezen als ‘the dutch method’ en heeft mogelijk nadelen die je met je zorgverlener, vrijwilliger bij een borstvoedingsorganisatie, lactatiekundige, … kan gaan bespreken.
Net zoals er geen middeltje bestaat om een grote melkproductie te hebben zonder te voeden of te kolven bestaat er ook geen middeltje om je melkproductie zonder meer af te remmen.
Mogelijk helpen alle gekende maatregelen jou en je baby wel al een pak vooruit maar heb je nog altijd veel last van stuwing. Een aantal vrouwen overweegt dan om de productie nog meer te helpen verminderen door het gebruik van saliethee. Wanneer jij en je zorgverlener er zeker van zijn dat je borstvoedingproblemen voortkomen van een te grote melkproductie kan je als volgt te werk gaan:
BEREIDING EN HOEVEELHEID
Gebruik salie in poedervorm of gebruik de blaadjes vers of gedroogd maar gebruik salie nooit inwendig als etherische olie. Losse salie uit de kruidenwinkel of blaadjes uit je tuin zijn uiteraard prima maar de werkzaamheid kan erg verschillen en daarom heeft poeder de voorkeur.
Gebruik je klaargemaakte theezakjes met salie dan zorg je er best voor dat het om zuivere saliethee gaat en er geen andere kruiden of planten aan toegevoegd zijn.
Salie uit de kruidenafdeling of in zakjes saliethee voldoet aan gestandaardiseerde eisen. De kwaliteitseisen bij bio-labels en apothekers zijn nog strenger. Daar weet je dus zeker wat je in handen hebt.
De dosis die nodig is om je productie te ‘temmen’ verschilt van vrouw tot vrouw. Meestal echter volstaat het om één theelepel poeder te gebruiken en hiermee 250 ml thee of bouillon te maken door het 10 minuten te laten trekken in heet water dat niet meer kookt. Gebruik je salieblaadjes dan kan je hetzelfde gewicht gebruiken maar heb je uiteraard een groter volume salie om thee van te maken. Wanneer je de salie te lang laat trekken komen er enkel nog bitterstoffen vrij. Dit doet weinig tot niets aan de werking van de thee maar geeft je drankje wel een erg bittere smaak. Salie heeft op zichzelf al een erg overheersende smaak maar honing kan een aangenaam zoetmiddel zijn.
Omdat de benodigde dosis verschilt van moeder tot moeder is het aan te raden voorzichtig om te gaan met de thee. De eerste dag kan je bijvoorbeeld de helft van de thee opdrinken, eventueel in een drietal keer gedurende de dag, en de andere helft laten staan. Merk je een sterk effect op je melkproductie of een sterke verandering in het gedrag van je baby dan kan je het daar mogelijk al bij laten. Heb je nog altijd last van overproductie dan kan je op dag twee de andere helft opdrinken of meer. De meeste vrouwen geven op dag drie hun lichaam de kans om te tonen hoe het gaat, ze wachten af hoe groot de invloed geweest is. Blijft de overproductie aanhouden dan kan het hele proces uiteraard herhaald worden met dezelfde of een iets grotere hoeveelheid thee. Wanneer er echter op dag zes nog steeds sprake is van hyperlactatie, neem je best nogmaals contact op met een lactatiekundige.
Gebruik je liever een salietinctuur om af te bouwen dan kan je enkele malen per dag enkele druppels in een kopje water gebruiken, je volgt hiervoor de richtlijnen van de fabrikant. Ook hier kijk je naar de reactie van je productie voor de juiste dosering. Bij het gebruik van de tinctuur is het te consumeren volume kleiner, een voordeel voor velen gezien de smaak. Het zou ook sneller worden opgenomen door het lichaam waardoor het sneller en een meer efficiënt effect heeft. Nadeel is wel dat er minder marge voor foute dosering is en je dus plots meer zou kunnen remmen dan gewenst. Sommige mama’s beschouwen het ook als een nadeel dat een tinctuur op basis van alcohol is. De dosis echter die je neemt is zeer klein, wat er bij je kindje terecht komt nog kleiner en je kan het effect van de alcohol, indien gewenst, nog verkleinen door de tinctuur aan heet, maar niet kokend, water toe te voegen waardoor de weinige alcohol ook grotendeels zal verdampen.
Merk je dat het effect té sterk werd dan kan je je productie weer herstellen door het gebruik te stoppen en vaker aan te leggen.
De melk die je aanmaakt in deze periode is veilig voor je kindje. Saliethee remt de hoeveelheid melk maar heeft geen invloed op de kwaliteit van je melk.
VOLLEDIG AFBOUWEN
Over het volledig spenen van kinderen is al heel wat inkt gevloeid. Onafhankelijk van de leeftijd van het kindje aan de borst gaat men er altijd van uit dat je erg traag, en dus voeding per voeding, afbouwt. Om één voeding aan de borst door een andere melkvoeding te vervangen neem je best een vijftal dagen de tijd. Bij sommige vrouwen lukt het al op drie dagen om pijnloos een voedingsmoment over te slaan, bij andere vrouwen duurt het tot zeven dagen of langer voor ze een volgend moment kunnen afbouwen.
Soms echter moet het sneller gaan. Klassieke lactatieremmers zijn voor de meeste vrouwen niet de beste oplossing. De ‘pilletjes’ hebben immers een aantal nevenwerkingen en zijn na de eerste weken ook lang niet zo effectief. Naarmate de baby ouder werd geraakte je productie immers meer en meer ‘lokaal’ gestuurd, in je borsten dus en niet meer via je hersenen zoals dat kort na de geboorte het geval was. De medicatie die af en toe voorgeschreven wordt voor het stilleggen van de melkproductie werkt echter alleen kort na de bevalling goed. Is je kindje al wat ouder dan zijn een aantal kruiden mogelijk een veiliger alternatief. Salie is de bekendste en meest efficiënte. Net zoals bij het verminderen van je productie ga je ook bij het volledig afbouwen ervan saliethee gebruiken alleen is de concentratie is het geval van volledig afbouwen uiteraard groter. Wanneer je er van overtuigd bent dat volledig afbouwen het beste is voor jullie beiden kan je als volgt te werk gaan:
BEREIDING EN HOEVEELHEID
Ook hier volstaat het om één theelepel poeder te gebruiken en hiermee een grote tas thee of bouillon te maken door het 10 minuten te laten trekken. Wanneer je je productie volledig wil stilleggen kan je de volledige tas opdrinken . Ook de volgende dag kan je dat doen en indien nodig kan je dit een aantal dagen tot een week volhouden. Sommige bronnen geven aan dat je tot drie tassen per dag mag drinken.
Net als bij het onder controle krijgen van overproductie kan je ook voor het volledig afbouwen van de melkproductie beroep doen op de tinctuur van salie.
In de meeste gevallen volstaat dit om je melkproductie af te bouwen. Mogelijk kan je na deze periode, in geval van stuwing, nog een tijdje occasioneel afkolven.
De salie zal immers je melkproductie verminderen maar het is verstandig aandachtig te zijn voor harde en pijnlijke stuwing. Een beetje stuwing is een normaal onderdeel van het afbouwproces. De stuwing is het signaal van je lichaam dat er minder melk mag aangemaakt worden. Het mag echter niet te erg worden want dan krijg je mogelijk een verstopt melkkanaal of een borstontsteking. Wordt de stuwing dus te erg dan kan je best nog even afkolven of je kindje enkele keren aanleggen.
Hoe vaker je afkolft, hoe meer je de productie stimuleert. Je doet er dus beter aan om éénmalig leeg te kolven in plaats van vaker een beetje af te kolven. Daarom probeer je het afkolven of aanleggen telkens zo lang mogelijk uit te stellen. Wanneer het toch nodig is maak je je borsten dan best goed leeg.
Heb je toch een borstontsteking, weet dan, dat een lege borst mogelijk beter zal genezen en het afbouwproces tijdelijk zal moeten stopgezet worden.
Als alles goed gaat zal het misschien nog een of twee keer per dag nodig zijn om af te kolven, dan nog maar een keer per dag, dan om de twee dagen of langer tot het helemaal niet meer nodig is. De laatste resten melk gaat je lichaam weer opnemen, maar het kan nog maanden duren voor er helemaal geen melk meer is. Deze miniproductie is echter niet meer storend en je zult ze alleen opmerken wanneer je probeert een paar druppels uit te duwen.
Lien Verdickt (2016)
BRONNEN:
Amir LH, Pirotta MV, Raval M. Breastfeeding – Evidence based guidelines for the use of medicines. Aust Fam Physician. 2011;40:6 – geraadpleegd via drugs.com
Eglash A. Treatment of maternal hypergalactia. Breastfeed Med. 2014;9:423-5. – geraadpleegd via drugs.com
Galle, L. (2016). Wild Plant Forager
Humphrey, Sheila. (2003). The nursing mother’s herbal. USA – Fairview Press
Veldhuizen-Staas, Gonneke. (2007). Overabundant milk supply: an alternate way to intervene by full drainage and block feeding. International Breastfeeding Journal 2007, 2:11- geraadpleegd via eurolac.net
